Το μυστικό του Λεονάρντο (βιβλίο)

Το μυστικό του Λεονάρντο – Αύγουστος Κορτώ

Περίληψη από το οπισθόφυλλο:

«Πέθανα πρώτη φορά στα πέντε μου χρόνια...»

Στη δύση του βίου του, φιλοξενούμενος του Φραγκίσκου Α΄ της Γαλλίας, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι αποφασίζει ν’ αφηγηθεί τη ζωή του: από την αθωότητα και την οδύνη των παιδικών του χρόνων μέχρι την πρώτη του επαφή με την τέχνη της εικόνας, τη μαθητεία του στο ατελιέ του Βερρόκιο και την πολυτάραχη νιότη του, με τους ανομολόγητους έρωτες και τη ραγδαία του ανέλιξη στην κορυφή του καλλιτεχνικού ιερατείου της Αναγέννησης.

Όμως το αόρατο νήμα που ξετυλίγει τον μίτο της αφήγησης είναι η λαχτάρα του ηλικιωμένου Λεονάρντο να ομολογήσει το πιο σκοτεινό του μυστικό, που του βαραίνει χρόνια την ψυχή: ένα έγκλημα που έμεινε ατιμώρητο και στο οποίο χρωστά το πιο διάσημο έργο του – έναν πίνακα που δεν λέει να αποχωριστεί, καθώς περιέχει ό,τι πιο ακριβό κουβαλά στην καρδιά του.

Ιστορία μυστηρίου κρυμμένη μες στο αξεδιάλυτο μυστήριο της Ιστορίας, το Μυστικό του Λεονάρντο είναι πάνω απ’ όλα ένας ύμνος στην ανθρώπινη δημιουργία: στην ψυχή και στο σώμα που επιμένουν να γεννούν ακόμα κι υπό τη βαριά σκιά του θανάτου.

Ο Λεονάρντο δεν ήταν παρά ένα ακόμη παιδί, κρεμασμένο από τα φουστάνια της μητέρας του. Δεν είχε γνωρίσει πατέρα και ήξερε πως δεν μπορούσε να ξεμακρύνει, παρά συγκεκριμένα βήματα μακριά από το σπίτι του. Όμως η παιδική του περιέργεια και το ανήσυχο πνεύμα του δεν τον άφηνε να ησυχάσει και έτσι μια μέρα έφτασε στο κάστρο.

Τότε όλα άλλαξαν. Πήρε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή για την ωριμότητα αφήνοντας για πάντα πίσω του ό,τι πιο πολύ αγαπούσε. Στο νέο κόσμο, στον οποίο εντασσόταν, ποτέ δεν χώρεσε πραγματικά και ούτε ένιωσε «ολόκληρος» άνθρωπος. Παρόλα αυτά παρέμεινε ευγνώμων για όσα έμαθε και προσπάθησε να τα αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Προσωπική του κορύφωση θεώρησε το έργο του «Μόνα Λίζα», η γνωστή σε όλους μας Τζοκόντα, πίσω από την οποία κρυβόταν ένα ανομολόγητο μυστικό. Στο λίκνο της ζωής του, ο Λεονάρντο αποφάσισε να το αφηγηθεί.

«Κανείς δεν είναι πιο γυμνός από τον ντροπαλό, κανείς πιο εκτεθειμένος απ’ αυτόν που κρύβεται με πάθος».

Ο Λεονάρντο ντα Βίνσι αποτελεί μια φιγούρα της ιστορίας, η οποία έξι περίπου αιώνες μετά τον θάνατό του εξακολουθεί να απασχολεί και να εμπνέει, ανά την υφήλιο, ανθρώπους κάθε ειδικότητας. Η πολυσχιδής προσωπικότητά του και το έργο του, έχει τόσα παρακλάδια, τα οποία ακόμη και αν αξιοποιηθούν, μοιάζουν ανεξάντλητα. Ο ίδιος, με τα δικά του χέρια, τα κατασκεύασε όλα έτσι, ώστε να διεγείρει την περιέργεια και την φαντασία των ανθρώπων. Τι άλλο να ζητήσει κανείς από έναν δημιουργό;

Στο έργο του Κορτώ «Το μυστικό του Λεονάρντο» συναντούμε άλλη μια τέτοια περίπτωση. Ο δημιουργός – συγγραφέας προσωποποιημένος ως δημιουργός – καλλιτέχνης μας χαρίζει την ανθρώπινη πλευρά αυτού του σπουδαίου άνδρα με ένα μοναδικό τρόπο. Θα έλεγε κανείς πως μπαίνει απόλυτα στην εποχή σαν να την έχει ζήσει και βήμα – βήμα σαν δεύτερο μάτι εξιστορεί την ζωή του Λεονάρντο. Μοιραζόμαστε τις αγωνίες και τα πάθη του, τους φόβους και τα όνειρά του και αυτό είναι το σπουδαίο. Είναι σαν να διαβάζουμε το προσωπικό γράμμα του Βίνσι, το οποίο μας έχει σταλεί προσωπικά, σαν εξομολογητήριο που πρέπει να κρατήσουμε σαν φυλαχτό. Γινόμαστε κοινωνοί του μυστικού του και μετά το τέλος του βιβλίου έχοντας στα χέρια μας το ψυχογράφημα του μπορούμε να τον αθωώσουμε ή αντίστοιχα να τον καταδικάσουμε για ό,τι έγινε.

Σε γενικές γραμμές αυτό που συμβαίνει εδώ είναι ιδεατό. Ο Κορτώ αποδεικνύει πως μπορεί να καταπιαστεί με πλήθος γραφημάτων παραμένοντας ειλικρινής και επιδέξιος τόσο απέναντι στο έργο του όσο και απέναντι στο κοινό του. Ξέρει να χειρίζεται με ευχέρεια και μαεστρία τον λόγο και τον κάνει δικό του σαν να χρησιμοποιεί ο ίδιος για πρώτη φορά κάθε λέξη.

Έχοντας διαβάσει «Το βιβλίο της Κατερίνας» και έχοντας δει μια εντελώς διαφορετική πλευρά του δηλώνω ενθουσιασμένη με την ευελιξία στα θέματα και τον λόγο του. Το μόνο βέβαιο είναι πως θα τον προτιμήσω ξανά.

«Το μυστικό του Λεονάρντο» κυκλοφορεί στην χώρα μας από τις εκδόσεις Πατάκης.