Φόνισσα (ταινία)

 Φόνισσα (2023)

Υπόθεση:

«Σε ένα δυστοπικό νησί της Ελλάδας γύρω στο 1900, η Χαδούλα, χήρα Ιωάννου Φράγκου είναι μια γυναίκα που έχει μάθει να επιβιώνει στην ανδροκρατούμενη, πατριαρχική κοινωνία υπηρετώντας αυτό που της πέρασε η μητέρα της – μια σκυτάλη δύσκολη, που διαιωνίζει την υποτίμηση και την κατώτερη μοίρα της γυναίκας. Η Χαδούλα επαναστατεί μέσα της και αυτό δεν θα αργήσει να συμβεί και προς τα έξω. Τα μικρά κορίτσια του νησιού γίνονται θύματα του ξεσπάσματός της. Αφαιρώντας τους τη ζωή, η ίδια νιώθει ότι τα απαλλάσσει από το κοινωνικό φορτίο που η ύπαρξή τους επιφέρει. Οι πράξεις της κάποια στιγμή αυτονομούνται και τη φέρνουν αντιμέτωπη με τον νόμο. Εγκαταλείπει το σπίτι της και βρίσκει καταφύγιο στη φύση. Όμως, όσο και αν η ηθική της τής υπαγορεύει ότι έπραξε σωστά, στην πραγματικότητα το χρόνιο τραύμα της την ακολουθεί παντού. Το τέλος έρχεται σαν λύτρωση.»

Η Φραγκογιαννού βρίσκεται μπροστά σε μία ακόμα γέννα. Μέσα στο χαμόσπιτο επικρατεί ανυπομονησία και ανάμεσα στις κραυγές της γυναίκας φανερώνεται το παιδικό κλάμα και οποία «τραγική» διαπίστωση. Άλλο ένα κορίτσι βλέπει το φως του κόσμου. Η οικογένεια «θρηνεί». Αλίμονό τους! Άλλο ένα κορίτσι! Άλλη μία προίκα!

Σειρά παίρνει η κόρη της Χαδούλας. Η νεαρή κοπέλα, μετά τον ερχομό της Αγορίτσας (τακτική εκείνων όσο και των κατοπινών χρόνων, να δίνεται το όνομα Αγορίτσα στην κόρη της οικογένειας προκειμένου το επόμενο παιδί να είναι αγόρι), ανυπομονεί για το θαύμα και αυτό εκπληρώνεται. Πως όμως να πεις στον πατέρα που αναμένει, καρτερικά, τον διάδοχο τα άσχημα μαντάτα.

Αλίμονο, τον καθησυχάσουν, κύρη μου, είναι ακόμα ασαράντιστο! Ποτέ δεν ξέρεις!

Τότε είναι όταν, μία-μία, οι μνήμες της Φραγκογιαννούς ξυπνούν. Μαζί τους φανερώνεται και το φάντασμα της μάνας της. Την παραμονεύει παντού. Την βρίσει, της θυμίζει την μοίρα της. Η Χαδούλα θυμάται και κάθε εικόνα της φέρνει μόνο πόνο. Η ίδια, νεαρό κορίτσι, βορρά στα νύχια της πεθεράς της, η οποία μετρά τα προικιά της και τα βρίσκει λειψά. Εμπόρευμα στις ορέξεις τους, εξευτελίζεται μπροστά τους, χάνει την υπόστασή της. Μοναδικό της χρέος να φέρει στον κόσμο αρσενικά, να τα θηλάσει και να τα αναθρέψει για να μην διαιωνίσει την κακή της μοίρα. Αυτή την μοίρα αποφασίζει, ως άλλος από μηχανής θεός, να ανακόψει. Καταραμένα τα σπίτια που φέρνουν θηλυκά. Άτυχοι οι γονείς που τα φέρνουν στον κόσμο.

Η αποστολή της, ψάχνει υποστήριξη στους αγίους και κάθε σημάδι που αναζητά, πιστεύει ότι ευλογεί το έργο της και τότε αρχίζει το πραγματικό κακό, ή μάλλον καλύτερα, τότε είναι που αυτό αποκτά άλλη δυναμική και γίνεται ένα κύμα που στο τέλος την καλύπτει.

Τί έχουμε λοιπόν εδώ;

Το μεγαλειώδες έργο του αλησμόνητου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη φέρνει στο φως μία συνθήκη, δυνάστη για την κοινωνία, που προηγείται και έπεται της εποχής του. Ο κορυφαίος λογοτέχνης, ιδιαίτερος, δωρικός, καθολικός, αναμοχλεύει το έθιμο της προίκας μέσα από την ιστορία μιας χήρας που αποφασίζει να πάρει τα ηνία της μοίρας αφαιρώντας αθώες ζωές, χωρίς καμία ευθύνη, προσπαθώντας να σκοτώσει μαζί τους, δικούς της δαίμονες, που υψώνονται σαν θηρία πάνω από την ύπαρξή της και της ρουφούν κάθε ρανίδα ανθρώπινης υπόστασης.

Η σκηνοθέτης της σύγχρονης «Φόνισσας», Εύα Ναθένα, δίνει ξανά ζωή στην Φραγκογιαννού. Σύμμαχοί της σε αυτή την προσπάθεια ένα κάστινγκ σπουδαίων ηθοποιών, με πρωταγωνίστρια την Καριοφυλλιά Καραμπέτη.

Η επιλογή της, μοιάζει μονόδρομος, την ώρα που η κορυφαία ηθοποιός, καταφέρνει να ταυτιστεί με την τραγική ηρωίδας της. Σχεδόν αγνώριστη, η ηθοποιός, γίνεται η κόρη, η νύφη, η μάνα, η γιαγιά, η μαία, η γυναίκα, η φόνισσα.

Η ερμηνεία της είναι συγκλονιστική. Το βλέμμα της απόκοσμο. Οι "ξένες" μνήμες, χαραγμένες επάνω της και οι κραυγές της ικανές να στοιχειώσουν όποιον της αφουγκραστεί.

Η προβολή της «Φόνισσας» δεν είναι απλή υπόθεση. Είναι όμως επιτακτική ανάγκη για να γνωρίζουμε, να αντιλαμβανόμαστε και να θυμόμαστε ποιοι είμαστε, από πού προερχόμαστε και πού δεν θα έπρεπε να γυρίσουμε ποτέ ξανά!

Αξίζει να σημειωθεί ότι «Το 1836, η δημογεροντία της Σκοπέλου, του διπλανού νησιού της Σκιάθου, έστειλε ένα γράμμα στην Γραμματεία της Δικαιοσύνης -δεν υπήρχε υπουργείο τότε - ζητώντας να καταργηθεί ο νόμος της προίκας, για να πάψουν οι ανομολόγητοι φόνοι θηλέων βρεφών. Λιγότερο από έναν αιώνα, 73 χρόνια μετά, ο Παπαδιαμάντης γράφει αυτό το αφήγημα, γνωρίζοντας φυσικά ότι δεν εισακούστηκε από την κυβέρνηση αυτό το αίτημα. Οπότε, ο σπόρος του αφηγήματος αυτού, είχε μπει βαθιά βιωματικά μέσα του και μας λέει ότι δεν φύτρωσε έτσι ξαφνικά η Φόνισσα, ήταν ένα αποτέλεσμα κοινωνικό, των επιταγών της εποχής. Το φαινόμενο αυτό άρχισε να φθίνει από το 1960, ενώ ο νόμος για την προίκα καταργήθηκε επίσημα από το ελληνικό κράτος το 1983. Εν τω μεταξύ, χιλιάδες οικογένειες βρέθηκαν μπροστά στο ανομολόγητο δίλημμα, όταν μετά την πρώτη κόρη, ερχόταν μία δεύτερη ή μία τρίτη. Πολλές φορές, όταν έπρεπε να θανατώσουν ένα νεογέννητο πλάσμα, ένα κορίτσι, μέσα τους υπερίσχυε το "ο θάνατος σου η ζωή μου". Η γυναικοκτονία, που δυστυχώς αργότερα παγιώθηκε στην καθημερινή πραγματικότητα, κρατάει από τον σπόρο της βρεφοκτονίας σε βάρος νεογέννητων κοριτσιών που ήταν ανεπιθύμητα. Ο απολογισμός του 1990 ήταν πάνω από 100 εκατομμύρια απολεσθείσες δημογραφικά γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο αντίστοιχος απολογισμός του 2013 είναι 200 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως. Το φαινόμενο αυτό, που αναδεικνύει η ταινία, δεν αφορά μόνο τον γεωγραφικό χάρτη της Ελλάδος αλλά τον παγκόσμιο κι αυτό δυστυχώς είναι καταγεγραμμένο πλέον» εξηγεί η Νάθενα.

Το καστ των ηθοποιών:

Όλγα Δαμάνη, Στάθης Σταμουλακάτος, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Μαρία Πρωτόπαππα, Έλενα Τοπαλίδου, Πηνελόπη Τσιλίκα, Γεωργιάννα Νταλάρα, Χρήστος Στέργιογλου, Δημήτρης Ήμελλος, Χριστίνα Μαξούρη, Αγορίτσα Οικονόμου, Μιχάλης Οικονόμου, Βερόνικα Δαβάκη, Νίκη Παπανδρέου, Μάνια Παπαδημητρίου, Μαρία Σκουλά, Γιάννης Τσορτέκης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη

Η «Φόνισσα» προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 30 Νοεμβρίου σε μια παραγωγή της Tanweer.

Δες το trailer εδώ: